Meten van voortgang en resultaten

Doel

Om na te gaan of maatregelen op tijd en binnen budget hun doelstelling behalen, is het noodzakelijk om de voortgang van de maatregelen in tijd, geld en resultaten bij te houden ten opzichte van de oorspronkelijke planning.

Vragen

• Is het voor elke maatregel duidelijk wat er gemeten gaat worden?
• Welke methode of combinatie van methoden van monitoren en evalueren is het meest geschikt voor deze maatregel (bijvoorbeeld tellingen, enquêtes, OV-chipkaart-data, etc.)?
• Op welke momenten moet er gemeten worden?
• Welke partijen in de regio hebben ook belang bij een goede evaluatie? Kunnen deze partijen (bijvoorbeeld bedrijven waar maatregelen zijn genomen) hierbij betrokken worden?

Uitkomst

Een goede monitoring- en evaluatieaanpak resulteert in een goed tussentijds overzicht van de voortgang van maatregelen, en in een volledig en betrouwbaar inzicht in de behaalde resultaten. Voor maatregelen die invloed hebben op het veranderen van reisgedrag van automobilisten in de regio’s kan bijvoorbeeld het volgende in kaart gebracht worden:

• Het aantal personen (of het aantal keer) dat de maatregel in een bepaalde tijdsperiode gebruikt (wordt);
• Het aantal personen dat op de hoogte is van de maatregel;
• Het aantal personen dat besluit tot deelname;
• Het aantal personen dat de maatregel daadwerkelijk uitprobeert;
• Het aantal personen dat gewijzigd gedrag vertoont.

Zo onderzoeken we of de maatregelen aantrekkelijke alternatieven zijn voor reizigers om niet met de auto in de spits te hoeven reizen, en in hoeverre ze van deze alternatieven gebruik maken.

Tips

• Een goede nulmeting, waarbij de situatie vóór de realisatie van de maatregel in kaart wordt gebracht, is erg belangrijk om het effect van een maatregel te kunnen bepalen.
• Pas op voor dubbeltellingen: als er meerdere maatregelen op hetzelfde moment in hetzelfde gebied plaatsvinden, zou een effect het gevolg van beide maatregelen kunnen zijn. Het is belangrijk om goed na te denken over de toewijzing van effecten aan maatregelen, en te voorkomen dat een effect aan twee maatregelen tegelijk wordt toegeschreven. Dat kan namelijk tot een overschatting van de effecten leiden. Tegelijkertijd kan er ook sprake zijn van synergie: meerdere maatregelen die op hetzelfde knelpunt gericht zijn, kunnen leiden tot een versterking van het effect.
• In een situatie met meerdere maatregelen in een gebied op hetzelfde moment kan een maatregeloverstijgende (of geclusterde) effectmeting van pas komen. Hierbij wordt in een regio, waarin meerdere maatregelen plaatsvinden, via een panel een relatief grote steekproef genomen. Daarbij kunnen vragen gesteld worden aan respondenten over meerdere maatregelen (bijvoorbeeld of ze bekend zijn met / meegedaan hebben aan / beïnvloed zijn door meerdere maatregelen).

Voorbeeld

In het programma Beter Benutten is iedereen gestimuleerd om per maatregel een meetplan op te stellen, waarin wordt aangegeven welke indicatoren worden gemonitord, hoe dat gebeurt, door wie en op welk tijdstip. Het concretiseren van de afspraken in een meetplan is een belangrijke manier om Monitoring en Evaluatie niet te laten ondersneeuwen:

• Begin met een korte beschrijving van de maatregel: doel, middel, planning, en de onderbouwde ex ante inschatting van de resultaten (bijvoorbeeld: hoe groot is de doelgroep, hoe groot is het aantal beoogde deelnemers en hoeveel spitsmijdingen worden er met de maatregel beoogd).
• Beschrijf vervolgens welke indicatoren bijgehouden worden voor zowel input (voortgang), output (directe projectresultaten, bijvoorbeeld het aantal deelnemers), als outcome (effecten, bijvoorbeeld het aantal spitsmijdingen).
• Benoem welke methode wordt gebruikt om gegevens te verzamelen (voortgangsinformatie, enquêteresultaten), wie hiervoor verantwoordelijk is (projectleider) en op welke momenten dit gebeurt gedurende de looptijd van het project (bijvoorbeeld jaarlijks in september).