Brede Probleemanalyse
Bij veel bereikbaarheidsvraagstukken wordt in stappen toegewerkt naar een verkeerskundige oplossing. Nieuwe infrastructuur is echter duur en de fysieke ruimte in Nederland is beperkt. Bovendien heeft de aanleg van infrastructuur in het verleden vaak geleid tot een verschuiving van het probleem naar een andere plek in het verkeersnetwerk. Het uitvoeren van een brede probleemanalyse biedt aanvullende of alternatieve oplossingsrichtingen die geschikt zijn om dit probleem op te lossen. Dit heeft als voordeel dat er oplossingsrichtingen kunnen worden uitgewerkt die veel meer maatwerk bieden, waarbij rekening wordt gehouden met specifieke stakeholders en doelgroepen in een bepaald gebied.
Analyse van Beter Benutten-projecten laat zien dat werken vanuit het oogpunt van de reiziger loont: dit draagt bij aan betere projecten, meer informatie en ruimere keuzemogelijkheden voor reizigers en vervoerders. Bovendien draagt dit bij aan een grotere effectiviteit en meer positieve effecten van structurele aard. Zo is in projecten waarbij (het gedrag van) de reiziger bewust centraal werd gesteld, het aantal spitsmijdingen per deelnemer bijna tweemaal zo hoog als in projecten waarin dit niet is gebeurd. Zie in dit kader ook de lessen in het Gedragshuis.
De hierboven weergegeven methodiek is gebaseerd op CORT en Krachtig. Dit is een stappenplan dat beschrijft hoe je van een brede probleemanalyse naar kosteneffectieve oplossingen kunt werken. De methodiek is geschikt voor gebiedsprogramma’s met een bereikbaarheidsdoelstelling, maar kan ook worden toegepast binnen een MIRT-project. CORT en Krachtig helpt beleidsmakers en projectleiders bij het structureren van een gedegen probleemanalyse, waarin alle relevante invalshoeken en doelstellingen worden meegenomen.
De methodiek start met de beschrijving van de ambitie: wat moet er met de te ontwikkelen oplossingen bereikt worden? Het stappenplan is in de praktijk niet lineair: iedere stap kent reflectiemomenten, waarop je keuzes ter discussie kunt stellen op basis van nieuwe informatie of inzichten, en op basis waarvan de uitkomsten van vorige stappen kunnen worden aangescherpt.
Vanuit de beschreven ambitie wordt de stap gezet naar een brede probleemanalyse. Die bestaat uit een verkeerskundige analyse, een gedragsanalyse, een stakeholderanalyse en een formulering van oplossingsrichtingen. Na deze analyses kunnen kosteneffectieve maatregelen worden gevormd. De gekozen doelstelling heeft invloed op de vraag welke maatregelen je kiest. Als een bereikbaarheidsdoelstelling bijvoorbeeld wordt aangevuld met doelstellingen op het gebied van verkeersveiligheid, duurzaamheid of leefbaarheid, zal dit leiden tot een andere oplossingsrichting. Bij het onderdeel 'kosteneffectieve oplossingen' vindt u meer informatie over kosteneffectiviteit. De vragen die in al deze stappen moeten worden beantwoord zijn noodzakelijk om de maatregelen later goed te kunnen monitoren en evalueren.
Het kost veel tijd om het stappenplan volledig te doorlopen, zeker voor beleidsmakers en projectleiders die geen ervaring hebben met de verschillende stappen van de methodiek. Daarom vergt het stappenplan de nodige inzet van experts, die het proces soepel kunnen laten verlopen en een inhoudelijke bijdrage kunnen leveren. Het programma Beter Benutten heeft veel ervaring opgedaan met het uitvoeren van de methodiek. Ook kan een lightversie van de methodiek worden overwogen: die kun je eenvoudiger en binnen een kortere tijd uitvoeren.