Stap 3: Vertaling naar kosteneffectiviteit

De derde stap van de kosteneffectiviteitsanalyse is de berekening van de kosteneffectiviteit van een maatregel door het doelbereik van de maatregel af te zetten tegen de kosten daarvan. Hierdoor kun je inschatten wat het maximaal te behalen doel is met een bepaald budget of wat het minimale budget is om een bepaald doel te bereiken. Bij infrastructurele maatregelen is het gebruikelijk om de investeringskosten af te zetten tegen de effecten over een langere periode, waarbij rekening wordt gehouden met afschrijvingen van de gebruikte infrastructuur. Ook maatregelen die gericht zijn op het beïnvloeden van gedrag van reizigers hebben effect over een bepaalde periode, die langer kan duren dan de looptijd van een maatregel. Het is handig om hier rekening mee te houden bij het berekenen van de kosteneffectiviteit.  

Ophogen effecten naar jaartotaal

Voor de kosteneffectiviteit moet een vertaling gemaakt worden naar:

• het aantal spitsuren per spits;
• het aantal spitsen per dag;
• het aantal dagen met spits per jaar.

Hierbij moet rekening gehouden worden met de doorlooptijd van het project. Gaat het bijvoorbeeld om een proefperiode van vier maanden? Dan kunnen de effecten niet zomaar met het maximale aantal werkdagen (233) per jaar vermenigvuldigd worden.

Kosten inclusief BTW

De uitkomsten uit de Mobiliteitsscan, vertaald in jaarlijkse effecten, worden vervolgens afgezet tegen de kosten inclusief BTW. Daarbij wordt er onderscheid gemaakt tussen voorbereidingskosten, realisatiekosten en uitvoeringskosten. De kosten worden voor de bepaling van de kosteneffectiviteit vertaald naar jaarlijkse kosten. Hierbij worden deze kosten lineair verspreid over de economische afschrijvingstermijn.

Uitgangspunten aangeven

Wanneer de jaarlijkse effecten en de jaarlijkse kosten bepaald zijn, kan de kosteneffectiviteit berekend worden voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld 10 jaar. Belangrijk hierbij is om aan te geven of de maatregel voldoet aan een vooraf bepaalde kosteneffectiviteitsnorm. Met andere woorden, welke maximale kosten zijn nog acceptabel om een bepaald doel te bereiken.

Niet alleen de uitgangspunten die gebruikt zijn om de uitkomsten van de Mobiliteitsscan te vertalen naar jaarlijkse effecten, maar ook de andere uitgangspunten dienen duidelijk toegelicht te worden. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om:

• de periode waarin de investeringen plaatsvinden;
• de periode waarin de effecten optreden;
• de mate en periode waarin de effecten procentueel afnemen na afronding van de maatregel. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de effecten als de financiële beloning van een spitsmijden-project wegvalt?

Overlap beoordelen

Belangrijk voor de kosteneffectiviteit is de beoordeling van eventuele overlap binnen een project (tussen deelmaatregelen) en tussen verschillende projecten. Zet de projecten hiervoor af tegen de verschillende doelgroepen en hun omvang. Zo zie je of de doelgroepen en knelpunten voldoende afgedekt zijn door de verschillende projecten. Ook wordt duidelijk of er overlap is tussen de verschillende projecten en of er teveel wordt ingezet op een doelgroep of knelpunt. Als een doelgroep bijvoorbeeld bestaat uit 2.500 automobilisten, dan kunnen er nooit meer dan 2.500 dagelijkse ochtendspitsmijdingen zijn. Realistisch gezien zou dit aantal beduidend lager moeten liggen.